हाइड्रोजन, हिलियम र सूर्यको ऊर्जा

त्रिभुवन विश्वविद्यालय पढ्दा कहिले काहीँ केही कारण बस कक्षा नहुँदा हामी साथीभाइ जम्मा भई घाम ताप्न बस्थ्यौ। मौका मिले बदाम र सुन्तला नि खाइ हाल्थ्यौ। नेपालमा यसै पनि पारीलो घाम लागेको देखे कि जसको मनमा नि घाम ताप्दै सुन्तला र बदाम खान पाए हुन्थ्यो झैँ भई हाल्छ। त्यही...

के हो त डिएनए?

डिएनएबारे निकै सुनिन्छ । कसैको आमा–बाबु पत्ता लगाउन पनि डिएनए गर्ने प्रचलन विश्वभर छ । तर, यसको काम र यो कसरी सन्तानमा सर्छ भन्ने कुरा धेरैलाई जानकारी नहुन सक्छ ।   डिएनए अर्थात् डिएनएको पूरा रूप डाइअक्सिराइबो न्युक्लिक एसिड हो । यो एकप्रकारको जटिल अणु हो । जसले...

जेम्स वेब टेलिस्कोप, ब्रह्माण्ड र विज्ञान

  मानवजाती आफैं सोच्नसक्ने भएदेखि हामी कहाँबाट आयौँ? कसरी आयौँ? भन्ने जिज्ञासा राख्दै आएको पाइन्छ। अहिलेपनि धेरैलाई यस्तो जिज्ञासा हुने गर्दछ। इतिहासका पानामा नाम लेख्ने दार्शनिक तथा वैज्ञानिकले ब्रह्माण्डको उत्पत्ति र गुणबारे आफ्ना विचार दिएकै छन्।...

खुर्सानीको पिरो, दुखाइ र नोबेल प्राइज

फार्गोमा विन्टर लागे पछि सहनै नसकिने चिसो हुन्छ। कसैलाई त्यो चिसो सहनै नसक्ने लाग्छ। -२०, -३० नि पुग्नु पर्दैन, -१ -२ देखी नै सहन गाह्रो हुन्छ। मलाई भने चिसो मौसम मन पर्छ -२० -२५ हुँदा नि म उल्लु खोज्न भनेर दौडी रहेको हुन्छु। चिसो सहन सक्ने खै कुनी केही छ तिमीमा...

बिग ब्याङको सिद्धान्त : के रहेछ त खास कुरो?

कहिलेकाँही औसींको रातमा कतै मैदानमा वा घरको छतमा बसेर आकाश नियाल्नु भएको छ भने पक्कै पनि सोच्नु भएको होला, यत्रो विशाल ब्रह्माण्डको उत्पती कसरी भयो होला? यदी गर्नु भएको छ भने, तपाईंहरुले जस्तै धेरै जनाले यस बारेमा धेरै बर्ष अगाडि देखी सोचेको छन।  शायद वैज्ञानिक प्रश्न...

कुरा एक शब्द अनेक : वैज्ञानिक नामको उत्पत्ति

वैज्ञानिकहरूले वैज्ञानिक नामको चलन ल्याउन को पछाडि राम्रै कारण छ- एकरूपता! हाम्रो पृथ्वीमा हजारौँ प्रकारका जैविक विविधता छ। विभिन्न ठाउँमा त्यही जनावर होस् वा बोट बिरुवा तिनीहरूलाई विभिन्न नामले बोलाउने गरिन्छ। त्यही कुरामा भ्रम नहोस् भनेर नै एउटा सार्वभौमिक नाम...